BATALLA DE NANAWA - GUERRA DEL CHACO
20 al 26 de enero de 1933
Ohai: David Galeano Olivera
Leer también en (https://dgaleanolivera.wordpress.com/2020/01/20/nanawa/)
Según el Gral.Brig. (SR) Hugo Escobar Anzoategui este es el significado de la palabra Nanawa.
Emiliano R. Fernández, autor de 13 Tujutî
"Antes de la Guerra del Chaco, había allí una misión Inglesa que tenía como peones a los Nivakle (también llamados Chulupi), en cuyo dialecto Nanawa quiere decir: Palo duro, refiriéndose a los quebrachales de esa zona".
Ver PRIMERA BATALLA DE NANAWA - ASOCIACIÓN CULTURAL MANDU'ARÂ, en (https://www.facebook.com/asociacion.manduara/photos/a.463009806457/10152207280501458/?type=1&theater)
Leer EMILIANO R. FERNÁNDEZ, en (http://lenguaguarani.blogspot.com/2010/08/8-de-agosto-nacimiento-de-emiliano-r.html)
Leer EMILIANO R. FERNÁNDEZ, en (http://lenguaguarani.blogspot.com/2010/08/8-de-agosto-nacimiento-de-emiliano-r.html)
ooo000ooo
13 TUJUTÎ
Ohai: Emiliano R. Fernández
I
Número trece che regimiento
Tamoñarómente ojekuaa
Fortín Nanawa che campamento
La muralla viva oje’eha
II
Na tahupimi mano a la viséra
Ha tambojoja che mbarakami
Amongaraívo Nanawa trinchera
Taropurahéi 13 Tujutî
III
Aropurahéita regimiento trece
Nanawa de gloria jeroviahaite
Ha ityvyrami regimiento siete
La muralla viva mopu’âhare
IV
Ro’atamahágui tesaraietépe
Peteî ko’ême roñeñanduka
Roheja haĝua ore ra’yrépe
Pedestal de gloria oma’ê haĝua
V
Oreave avei paraguayetéva
Soldado ja’érô urunde’ymi
Ndaha’éivante rojalavaséva
Noroikotevêi ñererochichî
VI
Mi comando Irra hendive Brizuela
Mokôivevoi aña mbaraka
Ha el león chaqueño ijykerekuéra
Mayor Caballero ore ruvicha
VII
Cachorro de tigre suele ser ovéro
Mácho ra’yre machíto jey
Oime kuatiápe 20 de enero
Peneñongatu peê mbohapy
VIII
Oimeveva’erâku ore raperâme
Orera’ârôva laurelty pyahu
Ojupi haĝua umíva ru’âme
Regimiento trece oñekuâmbopu
IX
Modelo ore pópe Tujutî ore réra
Mitâ’i pyatâ lampinokuete
Guyra ha yvytu oñesûpehêva
Ore rovasávo ohasa jave
X
Oikove pukúva mante ogueroviáne
Regimiento trece rapykuereta
Ha létra de óropema ojeguáne
Historia pyahu ko’êramogua
XI
Reínte Bolivia heko ensuguýva
Ndohechamo’âi y Paraguay
Oî haperâme ipopía rasýva
Trece Tujutî kavichu pochy
XII
Kundt-ko oimo’ânte yvypyro
Ojuhúta ápe pire pererî
Ha ojepo joka gríngo tuja výro
Nanawa rokêre ojoso itî
XIII
Oĝuahê jave 20 de enero
Iko’êha ára vierne rovasy
Ohua’îva’ekue a sangre y fuego
Oikepávo ápe ña Boli memby
XIV
Ko’êtî guive ore retén dos-pe
Kundt rembijokuái ndikatúi oike
Osêgui hapére Rodolfito López
Mboka’i ratápe ohovapete
XV
Umi 105 ipo apenóva
Mbohapy hendáguio ihu’u tata
Hechapyrâmi tatatî ojapóva
Ñu ha ka’aguy osununumba
XVI
Ñahendurôhína guyryry oikóva
Ndaja’eivoi jaikovetaha
Ndaipóri rupi ipy’a opopóva
Tape ndojuhúiva tembiguái ava
XVII
Ipyahê cañón ndosovéi metralla
Jáma mboka’i ha yvate avión
Ha ni upevérô ndoku’éi muralla
Omoîva’ekue Quinta División
XVIII
Ñane tîko’ô oúvo yvytúre
Cañón ha mboka ratatî nengue
Ha ojo’a ári jahecha pe ñúre
Inevujoa Boli re’ôngue
XIX
Ava’i akângue ko’ápe ha pépe
Akâverakuéra omosarambi
A lo chirkaty machéte hâimbépe
Ikokuepeguáicha lo mitâ okopi
XX
Péichane voi aipo añaretâme
La mba’epochy i-función jave
Ohecha, ohendúvamante ogueroviáne
Nanawa de gloria fárra karape
XXI
Otro pitopu Nanawa de gloria
Héra opytáma mandu’arâmi
O-scribí chupe ipyahúva historia
Tamoñarôkuéra Trece Tujutî
XXII
Tuguyeta apytépe ou la victoria
Regimiento trece-pe opukavymi
Áĝa ikatúma he’i la historia
Ndopamo’âiha raza Guarani
XXIII
Na taje-encuadrá mano a la viséra
Ha tamondoho che puraheimi
Amongaraíma Nanawa trinchéra
Ha che Regimiento Trece Tujutî
XXIV
Fortín Nanawa che campamento
La heroica Quinta che División
Número Trece che Regimiento
Ha solito el uno che Batallón.
ooo000ooo
Ver 13 TUJUTÎ, en (https://www.youtube.com/watch?v=jifxuLbEu7k)